‘Oh my God. Wat een verschil met mijn eigen zoon.’ Wanneer de moeder van Luc de alternatieve Dick uit Abcoude in haar huis in Sittard ontvangt, is ze niet meteen enthousiast. En als hij ‘s avonds aan de dis ook nog eens oppert dat hij ‘niet gelovig, maar wel een aanhanger van jezus is’ – immers een soort hippie – zie ik de vader met zijn ogen rollen en zich bijna in zijn geprakte aardappelen verslikken. ‘Ik haal gewoon veel kracht uit karma’, voegt Dick er onbevangen aan toe.
Maar dit is de televisieshow Puberruil en we weten als kijkers al dat het goed gaat komen: Dick zal een lieve schat blijken die de Limburgers met zijn paljasserij een onvergetelijke week bezorgt en zelf ook verrijkt naar huis gaat. ‘Het is hier eigenlijk één grote familie.’
In een daaropvolgende scène zien we de Limburgse Luc met zíjn gastgezin in een Ethiopisch restaurant in Amsterdam. Hoewel dit voor hem een hele andere boterham is, proeft hij met toenemend vertrouwen aan het vrije leventje dat Dick leidt. Hij speelt toneel, gaat op pad met Ronald die in zijn zelfgebouwde hutje in het veld woont en hij draagt een zelfgeschreven Limburgstalige ode aan Sittard voor in een ruimte die ik als Zaal 100 herken. ‘Dus eigenlijk heb je de beperktheid van je eigen leven ingezien’, oppert presentator Ajouad El Miloudi dan. Luc beaamt het: ‘Dick komt uit voor zijn ideeën. Ik houd het allemaal wat meer voor me.’
De vrienden van Luc zijn van die typische jongensjongens die liever darten dan denken en hij zal thuis geen grote bomen opzetten over het kapitalisme zoals zijn tegenvoeter in Abcoude doet bij zijn ruimdenkende ouders. Maar beperkt? Luc zet zich met hart en ziel in voor de carnavalsvereniging, werkt in een verzorgingshuis en speelt zonder al te veel gemopper de kleur ‘zwart’ in Dicks dramaclub. Ik had ‘t hem niet kwalijk genomen als hij de deur achter zich had dichtgetrokken om thuis vastelaovend te gaan vieren. En wat te denken van Dicks vrienden van wie er een zegt dat Luc ‘niet past’ vanwege het ‘niveauverschil’?
Voor mij zijn Dick en Luc gespiegeld: sympathiek, open en sociaal voelend houden ze mij in hun puberruil allebei voor dat de wereld pas begint bij de plek waar je opgroeit. Je geboortegrond heeft zo zijn verworvenheden en rijkdommen – vastelaovend of Zaal 100 – maar ook te overwinnen obstakels in de vorm van kortzichtige vrienden, te voorzichtige ouders of een cultuur die voorschrijft dat je jezelf beter niet te luid uitspreekt. Of van je eist dat je je altíjd uitspreekt, ook als je niet zoveel te melden hebt.
Maar hé. Je moet ergens beginnen toch?
Noot: de uitgelichte afbeelding vond ik via Geheugen van Nederland. De foto is uit 1931 van een onbekende maker. We zien hier de 'predikende zonderling' Gustav Nagel die 4000 aanhangers om zich heen wist te verzamelen in een soort Kuuroord aan de Arendsee.